Vrijwilligers. Zij zijn altijd de basis geweest van onze zorgzame samenleving.  Maar helemaal alleen hebben vrijwilligers het nooit gedaan.

Ik kom uit het katholieke zuiden en ken dus als geen ander de traditie waarin zusters en broeders (kloosteroorden) al vanaf de middeleeuwen de vrijwillige zorg hebben aangevuld. Na de tweede wereldoorlog hebben burgerlijke organisaties (het zogeheten particulier initiatief) hun werk stukje bij beetje overgenomen. Blijkbaar kunnen we zorg al heel lang niet alleen maar op de schouders van vrijwilligers laten rusten. Alleen al om de hoeveelheid zorg die in onze samenleving nodig is. Maar ook omdat sommige zorg toch bijzondere kwaliteiten vereist. En daarvoor hebben we professionele medewerkers in de zorg (van hoog tot laag) opgeleid.

In een tijd waarin wij onze hypotheek alleen nog maar kunnen betalen als we met twee partners betaald werk doen, is het echter toch nodig dat er nog veel meer vrijwilligerswerk moet worden gedaan. Met name omdat de vraag naar zorg de komende jaren door de vergrijzing flink zal toenemen en aan de andere kant de middelen om deze zorg professioneel te verlenen, afnemen. Mijn vraag is dan: hoe gaan we dat doen? Met andere woorden: Tom Poes, verzin een list!

Tom Poes weet mij te melden dan er eigenlijk maar één list is: ga die vrijwilligers opzoeken. Vanzelf komen ze niet, of maar heel beperkt. En bedenk dan vooraf wat je aan wie wilt vragen: organiseer het slim en vraag een tuinman niet om de belasting van een buurman in te vullen.

Het organiseren van vrijwilligerswerk is echter voor een gedeelte weer erg professioneel en vraagt de inzet van welzijnsinstellingen en zorginstellingen. Die laatste gaan zich echter vanwege hun afnemende middelen steeds meer terugtrekken van het organiseren van vrijwilligers. Ik krijg dit soort signalen van zorgmedewerkers uit de praktijk.  Ik wil gemeenten en welzijnsinstellingen er dan ook op wijzen dat zij hier (als het zo door gaat) meer werk gaan krijgen, omdat anderen dat steeds meer gaan laten liggen.

Is het terecht dat zorginstellingen het organiseren van welzijnswerk links gaan laten liggen? Ttsja… een linkse hobby laat je links liggen als je als zorginstelling zakelijker aan de slag gaat. Ik snap dat wel, want vrijwilligerswerk is geen ‘echte’ zorg en daar krijg je als ‘dure’ zorginstelling geen geld voor.  Ik denk dat dit een foute trend wordt die mede veroorzaakt wordt doordat elke vorm van zorg aan één financier wordt gekoppeld. En vrijwilligerswerk is vanaf nu eigenlijk alleen maar van de gemeenten in het kader van de Wmo.

 Ik wil er hier voor pleiten dat zorginstellingen die een goede traditie hebben opgebouwd in het werven en ‘te werk stellen’ van vrijwilligers, hier in blijven investeren. Ik hoop dan ook dat hun financiers dit mogelijk blijven maken. Of dat gemeenten deze organisatie van vrijwilligerswerk door zorginstellingen  over gaan nemen als de Awbz dat niet meer tot een te vergoeden ‘product’ of ‘dienst’ rekent.

En burgers zelf dan? Natuurlijk moeten die ook nog meer dan nu eigen initiatieven nemen. Hier en daar duikt het woord zorgcoöperatie op: burgers die zelf hun zorg gaan organiseren in een dorp of wijk. Als Zorgbelang werken we graag mee aan dit soort ontwikkelingen: wij helpen burgers zichzelf te organiseren. En het is in hun eigen belang zich niet alleen te richten op het verbeteren van professionele zorg, maar ook op het opzetten en verbeteren van vrijwillige zorg. Maar dan wel met een goede begeleiding die continuïteit van vrijwilliger zorg mogelijk maakt.

Al bij al wacht ons als burgers en als professionele ondersteuners daarvan een in omvang toenemende taak om meer vrijwilligers te mobiliseren. En dat met afnemende middelen. Een hele uitdaging die we graag aangaan. Ik hoop alleen wel dat Tom Poes veel tijd voor ons heeft de komende jaren. Hij zal het druk krijgen.